Mikrobiota a wchłanianie selenu
Selen to jeden z najważniejszych pierwiastków regulujących metabolizm tarczycy. Niestety dostępność selenu w diecie jest ograniczona, więc wiele osób może mieć niedobór tego pierwiastka. W dzisiejszym wpisie poruszę temat wpływu mikrobioty jelitowej na biodostępność selenu.
Selen a metabolizm tarczycy
Selen jest niezbędnym minerałem śladowym, zaangażowanym w układ odpornościowy oraz metabolizm hormonów tarczycy. Przed uszkodzeniami związanymi z aktywnością wolnych rodników i podwyższonym stresem oksydacyjnym chronią tarczycę również enzymy zależne od obecności selenu, są to m. in.:
- peroksydaza glutationowa – jeden z enzymów glutationu, czyli najważniejszego układu enzymatycznego w organizmie;
- reduktaza tioredoksyny – bierze udział w syntezie DNA i regulowaniu procesu programowania śmierci komórek.
Dodatkowo selen zapewnia prawidłowe działanie jednych z kluczowych enzymów metabolizmu hormonów tarczycy – dejodynaz, które konwertują tyroksynę (T4) do trójjodotyroniny (T3), bardziej aktywnej formy hormonu.
Tarczyca zawiera największą ilość selenu w organizmie, a w warunkach niedoboru jest w stanie wyłapywać i zatrzymywać selen. Chociaż do działania dejodynaz wymagane są bardzo małe ilości selenu, niedobór selenu może zmniejszać syntezę hormonów tarczycy, co jest niezmiernie ważne z punktu widzenia prawidłowej czynność tarczycy.
Zawartość selenu w pożywieniu roślinnym zależy od składu gleby oraz od jej wilgotności. Obszary obejmujące Europę, Nową Zelandię, Syberię, północno-wschodnie i południowo-środkowe Chiny mają bardzo niskie ilości selenu w glebie. Do krajów o niskiej zawartości selenu w pożywieniu – i co za tym idzie w diecie – należy niestety również Polska.
Mikrobiota a biodostępność selenu
W związku z tak powszechnym niedoborem pierwiastka w pożywieniu, zwiększenie jego biodostępności może okazać się kluczowe z punktu widzenia prawidłowego funkcjonowania tarczycy.
Selen wpływa na skład i kolonizację mikrobioty jelitowej. Niedawno odkryto, że selen zwiększa różnorodność mikrobioty u myszy i prowadzi do znaczących zmian w składzie drobnoustrojów. Z jednej strony mikrobiota jelitowa jest w stanie wbudować selen w związki organiczne, co może zwiększyć jego biodostępność. Z drugiej strony, selen może być również zatrzymywany i zużywany na szereg procesów metabolicznych związanych z rozwojem niektórych bakterii.
Pod koniec lat osiemdziesiątych po raz pierwszy eksperymentalnie udokumentowano nowy sposób oddychania beztlenowego oparty na enzymach zawierających selen. Wydaje się więc, że skład mikrobioty może wpływać na to, czy biodostępność selenu z pożywienia (oraz z suplementów) będzie większa czy mniejsza. Jedna z hipotez związanych z mikrobiotą dotyczy dysbiozy: mniejszenie biodostępności selenu może być związane z przerostem bakterii, które zużywają selen na potrzeby własnego metabolizmu.
Źródło:
- Staicu L.C., Oremland R.S., Tobe R., Mihara H. (2017) Bacteria Versus Selenium: A View from the Inside Out. In: Pilon-Smits E., Winkel L., Lin ZQ. (eds) Selenium in plants. Plant Ecophysiology, vol 11. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-56249-0_6
- Kasaikina M.V., Kravtsova M.A., Lee B.C., Seravalli J., Peterson D.A., Walter J., Legge R., Benson A.K., Hatfield D.L., Gladyshev V.N. Dietary selenium affects host selenoproteome expression by influencing the gut microbiota. FASEB J. 2011;25:2492–2499. doi: 10.1096/fj.11-181990.
- Knezevic J, Starchl C, Tmava Berisha A, Amrein K. Thyroid-Gut-Axis: How Does the Microbiota Influence Thyroid Function?. Nutrients. 2020;12(6):1769. Published 2020 Jun 12. doi:10.3390/nu12061769
