Wzmocnienie bariery jelitowej– prebiotyki i probiotyki

Kilka ostatnich wpisów dotyczyło zależności między kondycją jelit a poprawnym funkcjonowaniem mózgu, wątroby czy nawet płuc. Zaburzenia produkcji metabolitów bakteryjnych i dysfunkcja bariery jelitowej w każdym z opisywanych przypadków mogą doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego i nieprawidłowości w pracy wielu narządów. W kontekście pandemii COVID-19 nieszczelna bariera może stanowić drogę zakażenia wirusowego oraz zwiększyć ryzyko wtórnej infekcji bakteryjnej i grzybiczej. Jak odbudować barierę jelitową?

Budowa bariery jelitowej

Bariera jelitowa to złożony twór, na który składa się nabłonek jelitowy, warstwa śluzowa, mikroorganizmy bytujące w jelitach oraz komórki układu immunologicznego, nerwowego i krwionośnego. Błona śluzowa jelit stanowi to największa powierzchnia, która łączy organizm i środowisko zewnętrzne. Fizyczną barierą w tym wypadku jest warstwa komórek nabłonkowych jelit, które regulują wydzielanie ochronnego śluzu oraz modulują odpowiedź immunologiczną jelit. Odpowiednią szczelność nabłonka zapewniają specyficzne ścisłe połączenia miedzy komórkami – tzw. tight junction (ang).  Ważnym elementem są również komensale drobnoustroje, które wydzielają wiele substancji regulujących szlaki metaboliczne i konkurują z patogenami chorobotwórczymi. Zaburzenie którejkolwiek składowej bariery jelitowej niesie ze sobą poważne konsekwencje związane z przerwaniem jej szczelności. Ponieważ bariera to „system naczyń połączonych”, jej regeneracja powinna również obejmować naprawę wszystkich jej składowych. 

Prebiotyki

Dieta jest jednym z najważniejszych czynników wpływających na stan bariery jelitowej. Odpowiednia podaż witamin, minerałów oraz błonnika powinna zapewnić odżywienie nabłonka. Błonnik (prebiotyk) uważa się za najważniejszą składową diety, która pomaga w zachowaniu prawidłowej struktury bariery jelitowej. Niestety jego spożycie w wielu krajach, w tym również w Polsce, jest nadal niewystarczające. Błonnik stanowi źródło energii dla komensalnego mikrobiomu, który fermentuje go do krotkołańcuchowych kwasów tłuszczowych – SCFA. SCFA odżywiają komórki jelit i wspomagają ich regenerację, indukują wydzielanie śluzu i zapewniają prawidłową sygnalizacje komórkową. Aby zapewnić prawidłową fermentacje w jelitach należy spożywać, ok. 35-30 g błonnika dziennie.

Probiotyki

Dysbioza, czyli zaburzenie równowagi między komensalnym mikrobiomem a patogenami jest częstą przyczyną zaburzeń bariery jelitowej. Prawidłowo przeprowadzona probiotykoterapia pozwala odbudować pulę komensalnych bakterii i przywrócić równowagę w jelitach. Badania naukowe pokazują, że stosowanie probiotyków w celu wspomagania leczenia dysbiozy powinno wynosić ok. 12 tygodni (lub dłużej). Kilku- lub kilkunastodniowa probiotykoterapia prawdopodobnie nie przyniesie długotrwałego efektu. Jeśli dysbioza powstała na skutek antybiotykoterapii, często zaleca się probiotyk jednoszczepowy (np. Lactobacillus plantarum 299V – dostępny w Polsce w produkcie Sanprobi IBS). W przypadku gdy dysbioza jest wynikiem schorzenia wieloczynnikowego (np. otyłości, cukrzycy), warto rozważyć preparat wieloszczepowy, który ma udowodnione działanie w badaniach klinicznych. Skuteczność probiotykoterapii w schorzeniach metabolicznych w populacji polskiej była sprawdzana przez dr Szulińską  i współ. Możecie o tym poczytać w poprzednim wpisie: http://metabolika.pl/probiotykoterapia-w-otylosci/

Źrodło:

1. Węgrzyn D, Adamek K, Łoniewska B. Budowa bariery jelitowej. Pomeranian J Life Sci 2017;63(3):6-9

2. Jarosz M. Normy Żywieniowe dla Populacji Polskiej, IŻŻ 2017. http://www.izz.waw.pl/attachments/article/33/NormyZywieniaNowelizacjaIZZ2012.pdf

3. Szulińska, M., Łoniewski, I., van Hemert, S., Sobieska, M., & Bogdański, P. (2018). Dose-Dependent Effects of Multispecies Probiotic Supplementation on the Lipopolysaccharide (LPS) Level and Cardiometabolic Profile in Obese Postmenopausal Women: A 12-Week Randomized Clinical Trial. Nutrients, 10(6), 773. doi:10.3390/nu10060773