Co to jest i jak działa odporność – cz. 3

Wielu z Was zapewne słyszało o tym, że większość naszej odporności jest związana z systemem immunologicznym jelit. Ta ciekawa obserwacja dała zielone światło dla nowego kierunku badań związanych z mikrobiomem, szczelnością bariery jelitowej i probiotykoterapią.

Jelita nazywane są największym organem związanym z układem odpornościowym w organizmie człowieka. Jelita odpowiadają za wiele mechanizmów immunologicznych związanych z  kontrolą napływających ze środowiska zewnętrznego do wnętrza organizmu związków odżywczych, toksyn i patogenów. Pomagają przy tym komórki układu odpornościowego znajdujące się w błonie śluzowej jelit, jak również komensala mikrobiota, która okala śluzówkę od strony światła jelita.

Jelita – jako narząd umożliwiający wchłanianie związków odżywczych oraz stymulator reakcji immunologicznych – posiadają bogaty system naczyń limfatycznych. Tkanka limfatyczna zgromadzona w błonie śluzowej jest częścią ogólnoustrojowego systemu limfatycznego, co warunkuje wpływ aktywności immunologicznej jelit na odpowiedź w całym organizmie. Można zatem powiedzieć, że bogactwo antygenów z jelit zapewnia wzmocnienie odporności ogólnoustrojowej. Dodatkowo układ immunologiczny jelit musi nauczyć się odróżniać antygeny pochodzące z pożywienia, które wzbudzają tolerancję immunologiczną od antygenów potencjalnie szkodliwych, indukujących stan zapalny. Wszystkie te procesy zachodzą właśnie w tkance limfatycznej naszych jelit, bogatej w różnorodne typy komórek układu immunologicznego.

Bardzo istotną rolę w funkcjonowaniu jelit jako narządu immunologicznego odgrywają również komensalne bakterie jelitowe. Regulują one nie tylko przepływ substancji odżywczych, ale również mają wpływają na wiele ścieżek biochemicznych dzięki czynnikom powstającym w procesie ich metabolizmu, regulując tym samym wiele reakcji biochemicznych całego metabolizmu. Dodatkowo mikrobiom jelit przylegujący do śluzówki stanowi ważną barierę ochronną przed chorobotwórczymi patogenami i konkuruje z nimi o miejsce bytowania. Mikrobiom wydziela również wiele czynników stymulujących prawidłową proliferację i regenerację komórek jelit (jak również komórek układu odpornościowego znajdujących się w jelitach), dlatego możemy powiedzieć, że jest integralną częścią systemu gastroenterologicznego i zapewnia utrzymanie równowagi w organizmie.

Źródło: Mowat, A., Agace, W. Regional specialization within the intestinal immune system. Nat Rev Immunol 14, 667–685 (2014). https://doi.org/10.1038/nri3738