Przewlekły stres a integralność bariery jelitowej
W poprzednim wpisie poruszaliśmy temat wpływu stresu na układ immunologiczny. Jak już pewnie wielu z Was wie, odporność w dużej mierze zależy od kondycji naszych jelit, a szczególnie od prawidłowej funkcji bariery jelitowej. Jak przewlekły stres wpływa na jej integralność bariery i czy może wpływać to na nasze zachowanie?
Aktywacja hormonalna
Przewlekły stres generuje szereg zmian w naszym organizmie, które prowadzą do wydzielania przez podwzgórze pośredniego hormonu sterującego pracą nadnerczy, zwanego kortykotropiną. Podwyższone stężenie kortykotropiny stymuluje wydzielanie hormonów docelowych – hormonów glikokortykosteroidowych. W przypadku przewlekłego stresu dominującym efektorowym hormonem będzie kortyzol. Równocześnie współczulny układ nerwowy wydziela noradrenalinę. Te dwa hormony mają duże znaczenie w regulacji integralności bariery jelitowej.
Błędne koło hormonów stresu
Z jednej strony kortyzol powoduje rozluźniane połączeń między komórkami nabłonkowymi jelita, co zaburza szczelność bariery jelitowej i umożliwia łatwiejszą kolonizację i translokację patogenów. Z drugie strony, zwiększona obecność norepinefryny oddziałuje negatywnie na mikroorganizmy jelitowe, zwiększając ich patogenność i ułatwiając kolonizację. Kiedy dojdzie do rozluźnienia połączeń i translokacji do środka ustroju, pojawia się miejscowy stan zapalny, który w późniejszym etapie jest również związany z rozwojem zapalenia ogólnoustrojowego. Co ciekawe, rozwój stanu zapalnego stymuluje do wydzielania większych ilości kortyzolu. Przewlekle wysokie stężenie tego hormonu aktywuje komórki układu odpornościowego, które w efekcie niszczą białkowe połączenia nabłonka jelitowego, potęgując negatywne zmiany w integralności bariery jelitowej.
Konsekwencje zaburzenia integralności bariery jelitowej
Zaburzenie integralności bariery jelitowej oznacza niekontrolowany przepływ patogenów do wnętrza ustroju. Po jakimś czasie pojawia się stan zapalny, który generuje zwiększone wytwarzanie cytokin prozapalnych, takich jak czynnik martwicy nowotworów α (TNF-α) czy interleukina 1β. Zwiększona obecność cytokin prozapalnych jest odczytywana przez zakończenie neuronów obecnych w jelitach i przekazywana do mózgu jako dodatkowy czynnik stresogenny. W konsekwencji przewlekły stres oraz rozszczelnienie bariery mogą prowadzić do konsekwencji psychologicznych i behawioralnych.
Źródło:
- Zheng, G., Victor Fon, G., Meixner, W. et al. Chronic stress and intestinal barrier dysfunction: Glucocorticoid receptor and transcription repressor HES1 regulate tight junction protein Claudin-1 promoter. Sci Rep 7, 4502 (2017). https://doi.org/10.1038/s41598-017-04755-w
- Suvisaari J., Mantere O., Inflammation theories in psychotic disorders: a critical review, „Infectious Disorders-Drug Targets (Formerly Current Drug Targets-Infectious Disorders)” 13(1), 2013, 59–70.
- Pinto-Sanchez M.I., Hall G.B., Ghajar K., Nardelli A., Bolino C., Lau J.T., Traynor J., Probiotic Bifidobacterium longum NCC3001 reduces depression scores and alters brain activity: a pilot study in patients with irritable bowel syndrome, „Gastroenterology” 153(2), 2017, 448–459.
