Rola mikrobioty w odpowiedzi na szczepienie
Dzisiejszy artykuł napisałam dla tych, którzy w tym roku będą szczepić się na grypę. Czy probiotykoterapia może pomóc w uzyskaniu pożądanej odpowiedzi immunologicznej po szczepieniu?
Układ odpornościowy człowieka i mikrobiota ewoluują wspólnie, a ich zrównoważony związek opiera się na wzajemnych oddziaływaniach. To ścisłe powiązanie oraz ogólny skład i bogactwo mikrobioty odgrywają ważną rolę w modulowaniu odporności gospodarza i mogą wpływać na odpowiedź immunologiczną na szczepienie.
Mechanizmy wpływające na odpowiedź na szczepienie są złożone i obejmują: czynniki związane ze szczepionką, układem odpornościowym gospodarza i mikrobiotą jelitową. Charakterystyka szczepionki, w tym:
- skład szczepionki (adiuwanty i immunomodulatory),
- rodzaj antygenu (cały mikroorganizm, oczyszczone białko, polisacharyd i kwas nukleinowy),
- dawka,
- droga immunizacji (pozajelitowe – najczęściej domięśniowe, doustne),
- harmonogram szczepień (strategie szczepienia pierwotnego, odstępy między dawkami),
mają kluczowe znaczenie dla kształtowania odpowiedzi immunologicznej gospodarza i wywoływania optymalnej odpowiedzi na określony patogen. Największy wpływ na odpowiedź immunologiczną szczepionki ma jednak układ odpornościowy gospodarza, zwłaszcza w skrajnych okresach życia, u dzieci i u osób starszych.
Chociaż specyficzne procesy, za pomocą których mikrobiota moduluje odpowiedź immunologiczną na szczepionkę, nie są w pełni zrozumiałe, wykazano, że mikrobiota stanowi stałe źródło naturalnych adiuwantów zdolnych do aktywacji wielu szlaków kontrolujących odporność wrodzoną i nabytą.
Niedawno w dwóch przeglądach systematycznych szczegółowo przeanalizowano możliwy wpływ probiotyków (głównie Lactobacillus spp., Bifidobacterium spp i Saccharomyces boulardii) na odpowiedź na szczepionki zarówno doustne, jak i pozajelitowe (głównie domięśniowe). Poddano analizie 26 badań oceniających użycie 40 różnych szczepów probiotycznych pod kątem skuteczności na 17 różnych szczepionek (DTP, DTwP, DTaP-Hib, DTaP-IPV-Hib, HAV, HBV, Hib, LAIV, MMRV, OCV, OPV, ORV , PCV7, PPV23, polio, TIV i Ty21a). Analiza wykazała, korzystny wpływ probiotyków na odpowiedź na szczepienie (pozytywne efekty odnotowano w połowie analizowanych badań).
Wydaje się że pozytywne efekty probiotykoterapii możemy zaobserwować również w przypadku szczepień na grypę, gdzie stosowanie probiotyków poprawiło odpowiedź immunologiczną na szczepienie. Ta informacja jest niezmierna ważna dla osób w podeszłym wieku, których układ immunologiczny nie zawsze jest w stanie wytworzyć odpowiednią i wystarczającą odpowiedź na patogen.
Źródło: Ciabattini A, Olivieri R, Lazzeri E, Medaglini D. Role of the Microbiota in the Modulation of Vaccine Immune Responses. Front Microbiol. 2019;10:1305. Published 2019 Jul 3. doi:10.3389/fmicb.2019.01305.
