Sportowiec z nietolerancją glutenu a osteoporoza

Codzienne życie sportowca związane z intensywnymi treningami oraz stresem jest bardzo dużym obciążeniem dla organizmu. Nietolerancje pokarmowe, w tym nietolerancja na gluten, jest jednym z czynników, które zaburzają szczelność bariery jelitowej i ograniczają wchłanianie wielu ważnych substancji odżywczych. Wszystko to może powodować, że sportowcy z nietolerancją na gluten będą bardziej narażeni na schorzenia niedoborowe np. na osteoporozę.

Osteoporoza jest związana z postępującym ubytkiem masy kostnej i zaburzeniami  struktury kości. Do najczęstszych czynników ryzyka tej choroby należą: zaburzenia w gospodarce hormonalnej organizmu, przewlekła niska podaż wapnia (lub zaburzenia jego wchłaniania) oraz niedobory witaminy D. Szczególnie narażone na osteoporozę są kobiety w okresie menopauzalnym. Zmniejszenie produkcji estrogenów powoduje zwiększoną aktywność osteoklastów tzw. komórek kościogubnych, które mają na calu uwalnianie minerałów ze struktury kostnej. Niskie stężenie wapnia aktywuje osteoklasty do trawienia tkanki kostnej i uwolnienia z niej jonów wapnia.

Osteoporoza u sportowca

Przewlekły niedobór wapnia i pojawiające się miejscowe ubytki w tkance kostnej prowadzą do zmniejszenia gęstości mineralnej i osłabienia struktury kości, co jest bezpośrednią przyczyną rozwoju osteoporozy. Grupą szczególnie narażoną na tę chorobę są kobiety uprawiające regularny, intensywny wysiłek fizyczny. Bardzo często u intensywnie trenujących atletek występują zaburzenia hormonalne związane z nieprawidłowościami cyklu miesiączkowego. Coraz częściej możemy przeczytać również o zaburzeniach w wydzielaniu męskich hormonów płciowych spowodowanych intensywnymi treningami oraz nieprawidłową suplementacją.  Wydaje się jednak, iż niezależnie od płci niski poziom wapnia u sportowca może stanowić poważny czynnik ryzyka rozwoju osteoporozy. Zapotrzebowanie na wapń u czynnych sportowców może być znacznie większe niż u ludzi nieuprawiających intensywnego wysiłku fizycznego i może zależeć od intensywności wykonywanych ćwiczeń.

Celiakia u sportowca

Sportowcy cierpiący na nadwrażliwość na gluten lub chorzy na celiakię niewątpliwie mają zaburzone wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowanego i pomimo odpowiedniej podaży z dietą mogą cierpieć na jego przewlekły niedobór. Wapń, niezbędny m.in. do procesu skurczu i rozkurczu mięśnia, będzie w tym przypadku pochodził z rezerwuarów kostnych.  Atleci cierpiący na celiakię powinni również dbać o utrzymanie ciągłości bariery jelitowej, co zwiększy wchłanianie składników odżywczych z przewodu pokarmowego oraz pomoże obniżyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Ważna jest również suplementacja witaminą D oraz prawidłowe proporcje wapnia i fosforanów w diecie. Jeśli pomimo stosowania diety bezglutenowej, pacjenci nadal mają problemy jelitowe, powinno rozważyć się wprowadzenie odpowiedniej suplementacji, aby zmniejszyć ryzyko chorób niedoborowych, jaką jest również osteoporoza.

Źródło:

1. Lee A Mancini et al. Celiac disease and the athlete. Curr Sports Med Rep. Mar-Apr 2011;10(2):105-8

2. Katherine Kunstel.  Calcium requirements for the athlete.  2005; 4: 203-206.