Modulacja mikrobioty jelitowej w prehabilitacji
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie wpływem probiotyków, prebiotyków, synbiotyków oraz postbiotyków na redukcję ryzyka infekcji, poprawę gojenia ran i skrócenie czasu hospitalizacji. Dowody naukowe wskazują, że optymalizacja mikrobioty jelitowej może przyczynić się do lepszych wyników leczenia chirurgicznego, zwłaszcza u pacjentów poddawanych dużym zabiegom, takim jak operacje onkologiczne, transplantacje narządów czy operacje obejmujące układ pokarmowy.
Znaczenie mikrobioty jelitowej w kontekście chirurgii
Mikrobiota jelitowa pełni istotne funkcje w utrzymaniu homeostazy organizmu. Jej skład może zostać zaburzony na skutek stresu operacyjnego, antybiotykoterapii, niedożywienia czy chorób przewlekłych. Dysbioza jelitowa, czyli zaburzenie równowagi mikrobioty, może prowadzić do zwiększonego ryzyka infekcji miejsca operowanego (SSI – surgical site infections), zaburzeń metabolicznych oraz opóźnionego powrotu do zdrowia. Badania wykazały, że pacjenci poddawani zabiegom chirurgicznym często doświadczają redukcji liczby korzystnych bakterii jelitowych, co może skutkować nadmiernym wzrostem patogenów opornych na antybiotyki. W jednym z badań wykazano, że aż 86% infekcji pooperacyjnych miało źródło we własnej mikrobiocie pacjenta. Optymalizacja mikrobioty poprzez celowaną interwencję przedoperacyjną może zatem stanowić istotny element prehabilitacji.
Strategie modulacji mikrobioty w prehabilitacji
1. Probiotyki – żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Badania kliniczne wskazują, że suplementacja probiotykami może zmniejszyć ryzyko infekcji pooperacyjnych, regulować odpowiedź immunologiczną oraz wspomagać gojenie ran. Szczepy o udokumentowanym działaniu: Lactiplantibacillus plantarum 299v, Bifidobacterium longum BB536, Lactobacillus acidophilus LA-14.
2. Prebiotyki – substancje nieulegające trawieniu, które selektywnie pobudzają wzrost i aktywność pożądanych mikroorganizmów w jelicie. Do najczęściej stosowanych prebiotyków należą fruktooligosacharydy (FOS) i galaktooligosacharydy (GOS), które sprzyjają namnażaniu korzystnych bakterii, takich jak Bifidobacterium i Lactobacillus.
3. Synbiotyki – połączenie probiotyków i prebiotyków, mające na celu synergiczne działanie wspierające homeostazę mikrobioty. Badania wykazały, że stosowanie synbiotyków w okresie okołooperacyjnym zmniejsza ryzyko infekcji, przyspiesza odbudowę mikrobioty oraz skraca czas hospitalizacji.
4. Postbiotyki – metabolity bakterii probiotycznych, takie jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA), peptydy immunomodulujące czy enzymy. Wstępne badania sugerują, że postbiotyki mogą wykazywać działanie przeciwzapalne i wspierać funkcję bariery jelitowej, co może być istotne w kontekście prehabilitacji chirurgicznej.
Korzyści kliniczne wynikające z modulacji mikrobioty
Interwencje ukierunkowane na mikrobiotę jelitową mogą przyczyniać się do poprawy wyników leczenia chirurgicznego poprzez:
- Redukcję ryzyka infekcji miejsca operowanego (SSI) o 30–50%.
- Skrócenie czasu hospitalizacji nawet o 2–3 dni.
- Poprawę funkcji immunologicznej i redukcję poziomu markerów stanu zapalnego (np. CRP, IL-6).
- Zmniejszenie częstości występowania powikłań ze strony przewodu pokarmowego, takich jak biegunki poantybiotykowe czy zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).
- Lepszą kontrolę metaboliczną u pacjentów z chorobami współistniejącymi, takimi jak cukrzyca typu 2 czy otyłość.
Modulacja mikrobioty jelitowej stanowi obiecujący kierunek w prehabilitacji chirurgicznej, pozwalając na zmniejszenie ryzyka powikłań i przyspieszenie rekonwalescencji. Zastosowanie probiotyków, prebiotyków, synbiotyków oraz postbiotyków może wspierać funkcję bariery jelitowej, modulować odpowiedź immunologiczną i wpływać na przebieg procesów zapalnych.
Źródło
Łoniewski I., Banasiewicz T., Sieńko J., et al. „Microbiota modifications in prehabilitation – the next step towards comprehensive preparation for surgery.” Gastroenterology Review 2024; 19(4): 347–361.
