Probiotyki – nowa broń w walce z opornością na antybiotyki
W dobie narastającej antybiotykooporności, która według prognoz może do 2050 roku prowadzić do 10 milionów zgonów rocznie, świat nauki zwraca się ku mikroskopijnym sprzymierzeńcom – mikrobiocie jelitowej. Przegląd opublikowany w czasopiśmie Frontiers in Immunology przedstawia przełomowe odkrycia dotyczące roli mikrobioty jelitowej w zwalczaniu bakterii opornych na antybiotyki.
Mikrobiota jelitowa pełni kluczowe funkcje w obronie organizmu: konkuruje z patogenami o składniki odżywcze (konkurencja troficzna), zajmuje fizyczne nisze (ekskluzja ekologiczna), produkuje peptydy przeciwdrobnoustrojowe i metabolity hamujące wzrost patogenów, a także wspiera barierę śluzówkową i reguluje odpowiedzi immunologiczne. Szczególnie istotna okazuje się kolonizacyjna odporność – zdolność do zapobiegania osiedlaniu się patogenów w jelicie.
Probiotyki w walce z antybiotykoopornością
Nowe terapie mikrobiotyczne zyskują na znaczeniu: przeszczepy mikrobioty kałowej (FMT), probiotyki, prebiotyki, bakteriofagi i modulacja metabolitów, takich jak krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe (SCFA) czy wtórne kwasy żółciowe, wykazują skuteczność w zwalczaniu patogenów, takich jak Clostridioides difficile, Klebsiella pneumoniae czy Staphylococcus aureus.
Probiotyki, czyli „dobre bakterie”, coraz częściej postrzegane są jako ważna broń w walce z bakteriami opornymi na antybiotyki. Jak pokazuje przegląd naukowy autorstwa Ding i współpracowników (2025), niektóre szczepy probiotyczne potrafią skutecznie ograniczać rozwój groźnych drobnoustrojów, takich jak wankomycynooporny Enterococcus faecium (VRE) czy metycylinooporny Staphylococcus aureus (MRSA). Przykładowo, szczepy Lactobacillus plantarum HT121 i L. murinus Y74 wspomagają odporność organizmu, przywracają równowagę mikrobioty jelitowej po antybiotykoterapii i aktywują geny związane z naturalną obroną organizmu.
Z kolei Staphylococcus lugdunensis wytwarza substancję o nazwie lugdunina, która konkuruje z MRSA o składniki pokarmowe, takie jak żelazo, blokując tym samym jego rozwój. Co ciekawe, niektóre probiotyki, jak szczepy Blautia producta, produkują naturalne antybiotyki – tzw. lantybiotyki – które zwalczają oporne bakterie, nie zakłócając przy tym zdrowej mikrobioty jelitowej. Dodatkowo bakterie, takie jak Clostridium scindens, wpływają na skład kwasów żółciowych w jelitach, wzmacniając barierę ochronną śluzówki i osłabiając toksyczność niektórych patogenów.
Wszystkie te odkrycia pokazują, że probiotyki nie tylko wspierają układ odpornościowy, ale także mogą działać jako naturalna alternatywa dla klasycznych leków, szczególnie tam, gdzie antybiotyki przestają być skuteczne.
Zrozumienie molekularnych mechanizmów interakcji mikrobioty z drobnoustrojami opornymi stwarza perspektywy dla opracowania alternatywnych, celowanych terapii, które nie tylko wspomagają leczenie infekcji, ale także przeciwdziałają dalszemu rozprzestrzenianiu się oporności. Zintegrowane podejście, łączące antybiotykoterapię z modulacją mikrobiomu, może okazać się przełomem w strategiach walki z globalnym kryzysem antybiotykooporności.
Źródło
Ding W, Cheng Y, Liu X, et al. (2025). Harnessing the human gut microbiota: an emerging frontier in combatting multidrug-resistant bacteria. Front. Immunol. 16:1563450. doi: 10.3389/fimmu.2025.1563450.
