Kortyzol w regulacji głodu i sytości
Kolejny wpis na temat regulacji głodu i sytości jest poświęcony kortyzolowi. Podwyższone stężenie kortyzolu występuje u osób narażonych na przewlekły stres, co może być przyczyną zwiększonego apetytu i wzrostu wagi.
Co to jest kortyzol?
Kortyzol jest hormonem steroidowym wytwarzanym z cholesterolu w nadnerczach. Uwalnianie kortyzolu jest związane z rytmem dobowym, ale może również wystąpić w odpowiedzi na zaburzenia snu, intensywną aktywność fizyczną czy czynniki stresowe, szczególnie stres przewlekły.
Kortyzol reguluje wiele ważnych procesów metabolicznych związanych z metabolizmem makroskładników i wpływa na regulację głodu i sytości. Chronicznie podwyższony kortyzol może mieć negatywny wpływ na naszą wagę, funkcje odpornościowe, zaburzenia metaboliczne, co zwiększa ryzyko chorób przewlekłych.
Walcz i uciekaj – jak to działa?
Kortyzol i adrenalina są zaangażowane w reakcję typu „walcz lub uciekaj” oraz tymczasowy wzrostu produkcji energii kosztem procesów, które nie są niezbędne do przeżycia. Pojawienie się stresora generuje wyrzut adrenaliny i kortyzolu, które m.in. zwiększają stężenie glukozy we krwi, przy jednoczesnym hamowaniu wydzielania insuliny. Procesy te mają na celu dostarczenie dużej ilości glukozy do mięśni, które w przypadku sytuacji stresowej muszą być szybko zmobilizowane i odżywione. Kortyzol zwęża tętnice, a adrenalina zwiększa tętno, co powoduje, że krew jest pompowana mocniej i szybciej. Po jakimś czasie aktywowane są również ścieżki związane z poszukiwaniem pokarmu – aby zwiększyć stężenie glukozy we krwi.
Czy kortyzol sprawia, że tyjemy?
W przypadku przewlekłego stresu główną rolę w tej regulacji odgrywa kortyzol. Kortyzol ma wpływ na receptory w podwzgórzu, aktywując ścieżkę związaną z poszukiwaniem pokarmu. Dodatkowo pośrednio oddziałuje na wiele innych ścieżek metabolicznych regulujących spożycie pokarmu. Konsekwencją tego jest spożycie wysokokalorycznych produktów spożywczych, bogatych w cukry proste, a następnie zaburzenie gospodarki węglowodanowej i rozwój otyłości.
Źródło:
- Epel E, Lapidus R, McEwen B, Brownell K. Stress may add bite to appetite in women: A laboratory study of stress-induced cortisol and eating behavior. Psychoneuroendocrinology. 2001;26(1):37-49.
- Andrews RC, Herlihy O, Livingstone DEW, Andrew R, Walker BR. Abnormal cortisol metabolism and tissue sensitivity to cortisol in patients with glucose intolerance. J Clin Endocrinol Metab. 2002;87(12):5587-5593
