Czy warto suplementować wapń na poprawę metabolizmu kostnego?

Wiele z Was pyta, czy w celu poprawy metabolizmu kostnego, oprócz witaminy D, warto suplementować również wapń? A może wystarczy sam wapń?

Prawidłowa mineralizacja kości zależy od wielu czynników, z których najważniejszymi są prawidłowe stężenie wapnia i fosforanów w krwi, oraz stężenia reszty minerałów budujących kości np. magnezu. Warto również podkreślić, że prawidłowy metabolizm jest związany z transportem składników odżywczych do kości oraz ich wbudowaniem się w struktury kostne. Z tego względu coraz częściej podkreśla się rolę witaminy D, witaminy K oraz witaminy B12, które usprawniają te procesy.

Utrzymanie prawidłowego stężenia wapnia we krwi jest kluczowe dla utrzymania podstawowych funkcji życiowych. Głównych hormonem odpowiadającym za regulacje stężenia wapnia jest parathormon. Niskie stężenie wapnia powoduje wydzielenie parathormonu i mobilizację procesów mających za zadanie zwiększenie stężenia tego pierwiastka w krwi.

Istnieją dwie główne drogi podniesienia stężenia wapnia we krwi:

• mobilizacja tkanki kotnej poprzez bezpośrednie działanie parathormonu;
• zwiększenie wchłaniania wapnia w przewodzie pokarmowym poprzez pośrednie działanie parathormonu.

Kluczem do odpowiedzi na pytanie odnośnie suplementacji wapnia jest „pośrednie” działanie parathormonu na jelita. Okazuje się, że sam parathormon nie wpływa na zwiększenie wchłaniania wapnia. Parathormon zwiększa jednak stężenie aktywnej formy witaminy D (kalcytriolu) i dopiero kalcytriol zwiększa wchłanianie wapnia w jelicie. Innymi słowy – jeśli nie mamy prawidłowego stężenia witaminy D, to wapń dostarczany z dietą będzie się wchłaniał w małych ilościach, niezależnie od tego czy go suplementujemy czy nie. Podniesienie stężenia wapnia we krwi będzie opierało się zatem na pierwszym mechanizmie – mobilizacji tkanki kostnej, co może w dłuższej perspektywie narazić nas na przedwczesną osteoporozę.

Czy warto suplementować wapń?

Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczyć wystarczającą ilość wapnia. Z badań polsko-norweskich wynika jednak, że 90% z nas dostarcza go zbyt mało. Wydaje się, że w tym przypadku zdrowy człowiek powinien zwrócić uwagę na dodatkowe źródła tego pierwiastka w diecie, a suplementacje powinno się rozważyć tylko w przypadku diet eliminacyjnych (np. diety wegańskiej) lub po urazach kostnych, kiedy potrzebujemy więcej minerałów na uzupełnienie ubytków. Warto jednak sprawdzić stężenie witaminy D i w razie niedoboru rozpocząć suplementację, ponieważ bez odpowiedniego stężenia witaminy D, ani wapń z diety, ani z suplementu się nie przyswoi. 

Źródła:

1. Khundmiri SJ et al. PTH and Vitamin D. Compr Physiol. 2016 Mar 15;6(2):561-601

2. Rafał Ilow et al. Evaluation of mineral and vitamin intake in the diet of a sample of Polish population – baseline assessment from the prospective cohort ‘PONS’ study. Ann Agric Environ Med. 2011;18(2):235–240