Osteoporoza w chorobach układu pokarmowego

Kolejny temat z cyklu metabolizmu tkanki kostnej, tym razem dotyczący układu pokarmowego. Jakie choroby przewodu pokarmowego predysponują do gorszej mineralizacji kostnej oraz jakie są dodatkowe czynniki ryzyka osteoporozy?

Jakie choroby przewodu pokarmowego predysponują do większego ryzyka osteoporozy?

Osteoporoza jest powszechnym schorzeniem w chorobach przewodu pokarmowego, zwłaszcza tych związanych z zespołem złego wchłaniania i zaburzeniami trawiennym. Do jednostek chorobowych podwyższonego ryzyka wystąpienia wczesnej osteoporozy możemy zaliczyć: celiakię, zespół krótkiego jelita, niewydolność trzustki, nieswoiste zapalenie jelit,  chorobę Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Osteoporoza może być również powikłaniem wtórnym przy leczeniu chorób przewodu pokarmowego, przy przeszczepach wątroby i jelita cienkiego, żywieniu pozajelitowym, bajpasach żołądka, chorobie refleksowej czy przewlekłym stosowaniu inhibitorów pompy protonowej.                                     

Wczesna osteoporoza może być problemem pacjentów, którzy z powodu przebiegu choroby mieli przyswajali mniej składników odżywczych. Warto również podkreślić, że zaburzenia metabolizmu kostnego mogą być jedynym objawem u pacjentów asymptotycznych, cierpiących na schorzenia przewodu pokarmowego – niektórzy dowiadują o obecności choroby dopiero po rozpoznaniu osteoporozy. Występowanie zaburzeń w mineralizacji tkanki kostnej w schorzeniach gastroenterologicznych jest dość zróżnicowane i zależne od ciężkości objawów oraz skuteczności leczenia.

Jakie są dodatkowe czynniki ryzyka osteoporozy?

Wśród populacji osób z zapaleniem jelit częstość występowania osteoporozy waha się od 13% do 50% chorych. Jeśli pacjent ma niski wskaźnik masy ciała (BMI) oraz przyjmuje glikokortykosteroidy prawdopodobieństwo rozwinięcia tego schorzenia znacznie wzrasta. Najnowsze badania pokazują jednak, że wysoka masa beztłuszczowa (masa mięśniowa) jest bardziej związana z ochronnym wpływem przed demineralizacją niż sam wskaźnik BMI.        

Pacjenci cierpiący na celiakię charakteryzują się gorszym wchłanianiem wszystkich skalników odżywczych. Zmniejszone poziomy wapnia oraz witaminy D mogą doprowadzić do  wtórnej nadczynność przytarczyc i neutralizacji przeciwciał dla osteoprotegeryny, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonego ryzyka złamań (współczynnik ryzyka 1,4). Niskie poziomy leptyny związane z niedowagą również przyczyniają się do zmniejszenia masy kostnej, co ulega poprawie po zastosowaniu odpowiedniego leczenia. Bezobjawowi pacjenci z celiakią często wykazują jedynie niską gęstość mineralną kości i niską masę ciała. Rozpoczęcie leczenia często poprawia ich stan, ale nie uzupełnia ubytków powstałych przez lata niedoborów.                                                                                  

Podsumowanie

Do dodatkowych czynników ryzyka osteoporozy możemy zaliczyć: zaawansowanie i przebieg choroby, wiek, płeć, masę ciała, wystąpienie menopauzy, palenie papierosów i  stosowanie glikokortykosteroidów.

Źródło: Katz S, Weinerman S. Osteoporosis and gastrointestinal disease. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2010;6(8):506–517.