Dysbioza a otyłość – przyczyna czy skutek?

Od dawna wiadomo, że zaburzenia równowagi bakteryjnej przyczyniają się do zmian metabolicznych na bardzo wielu poziomach. Mikrobiom osób z prawidłową masą ciała wykazuje dużą różnorodność bakteryjną, natomiast osoby cierpiące na otyłość, insulinooporność i dyslipidemię charakteryzują się jego niskim zróżnicowaniem.

Stosunek Bacteroides do Firmicutes

Badania na zwierzętach „germ free” (pozbawionych mikrobiomu) pokazują, że u myszy, którym wprowadzono wysoktłuszczową dietę, otyłość wcale się nie rozwija. To nie tłuszcz jest więc największym problemem. Co ciekawe, przyrost tkanki tłuszczowej znacznie zwiększyła u myszy kolonizacja mikrobiomem od osobników otyłych. Nie działo się tak, gdy „dostały” mikrobiom od osobników o prawidłowej wadze.Wiemy również, że osoby otyłe charakteryzują się zmniejszonym występowaniem bakterii z rodzaju Bacteroides i zwiększoną obecnością rodziny Firmicutes.

Niektóre badania kliniczne pokazują, że redukcja tkanki tłuszczowej, związana z odpowiednimi restrykcjami kalorycznymi, zwiększa stosunek bakterii Bacteroides do Firmicutes i zmniejsza metaboliczne skutki dysbiozy. Pamiętajmy jednak, że zmiany w mikrobiomie podczas rozwoju otyłości są znacznie bardziej skomplikowane.

Konsekwencje dysbiozy

Do tej pory nie opisano dokładnego mechanizmu, który wyjaśniałby wszystkie aspekty zaburzeń metabolicznych związanych z rozwojem dysbiozy. Wydaje się jednak, że brak czy obecność specyficznych bakterii jest związana z produkcją cząsteczek sygnałowych, działających zarówno lokalnie, jak i ogólnoustrojowo.  Jakie to ma konsekwencje?

• Zwiększona kaloryczność spożywanych posiłków (np. dzięki produkcji specyficznych enzymów rozkładających składniki pokarmowe i zwiększonej dostępności krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych);
• Produkcja cząsteczek sygnałowych wpływających na metabolizm tłuszczu w wątrobie i tkance tłuszczowe (zwiększona kumulacja tłuszczu);
• Mniejsze wykorzystanie kwasów tłuszczowych przez tkankę mięśniową;
• Zaburzenie bariery jelitowej powodujące uwolnienie prozapalnych cząsteczek sygnałowych, które mają wpływ na stan zapalny, dysfunkcje metabolizmu glukozy czy zwiększenie łaknienia.

Ciężko jednoznacznie stwierdzić, czy otyłość jest skutkiem czy też przyczyną dysbiozy. Odpowiednio dobrana interwencja żywieniowa, związana z restrykcjami kalorycznymi i zwiększoną ilością błonnika, oraz stosowanie wieloszczepowych preparatów probiotycznych pozwala na na zmniejszenie skutków dysbiozy oraz redukcję tkanki tłuszczowej. Jedno jest pewne – gdy podejmujemy walkę z otyłością, musimy zadbać również o dobrostan naszych jelit.

Źródła:

1. Sun L, Ma L, Ma Y, Zhang F, Zhao C, Nie Y. Insights into the role of gut microbiota in obesity: pathogenesis, mechanisms, and therapeutic perspectives. Protein Cell. 2018;9(5):397–403. doi:10.1007/s13238-018-0546-3
2. Koliada A, Syzenko G, Moseiko V, et al. Association between body mass index and Firmicutes/Bacteroidetes ratio in an adult Ukrainian population. BMC Microbiol. 2017;17(1):120. Published 2017 May 22. doi:10.1186/s12866-017-1027-1