Dieta w SIBO, czyli jakich produktów unikać?
Najczęściej stosowaną dietą w SIBO jest dieta ograniczająca spożycie węglowodanów prostych, czyli dieta low FODMAP. Jak wprowadzić ten typ diety i czego unikać?
Low FODMAP a SIBO
W ostatnich latach zaobserwowano wzrost spożycia węglowodanów, szczególnie cukrów prostych. Występują one w większości spożywanych przez nas produktów, takich jak: ziarna zbóż, warzywa, owoce oraz rośliny strączkowe. Bardzo dużą część węglowodanów w naszej diecie stanowią tzw. cukry dodane, które nie występują naturalnie w danym produkcie. Głównych przedstawicielem tej grupy jest dobrze nam znany syrop glukozowo-fruktozowy, który pojawia się w zdecydowanej większości produktów przetworzonych.
Wraz z częstością spożycia bogato cukrowych produktów, zaczęto zauważać zwiększone występowanie szeregu uciążliwych objawów ze strony układu pokarmowego, które są również charakterystyczne dla pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego oraz SIBO i które mogą pogłębiać problem przerostu bakteryjnego. Szacuje się, że nawet 25% pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego jest wrażliwa na spożycie fruktanów, podobnie może być w przypadku pacjentów z SIBO, dlatego dieta ograniczająca cukry proste do minimum jest rekomendowana również w przypadku SIBO.
Co to jest dieta low FODMAP?
FODMAP jest akronimem angielskich słów: fermentable (F), oligosaccharides (O), disaccharides (D), monosaccharides (M) and (A) polyols (P), oznaczającym łatwo fermentujące węglowodany (głównie cukry proste), które wywołują nieprzyjemne objawy ze strony układu pokarmowego. Pod koniec lat 80. ubiegłego stulecia zaczęto zauważać związek między spożyciem dużych ilości fruktozy, sorbitolu czy fruktoolisacharydów a występowaniem uciążliwych objawów, często przypominających zespół jelita nadwrażliwego. Ponieważ po odstawieniu tych składników dolegliwości mijały zaczęto postrzegać je jako potencjalne źródła nietolerancji pokarmowej. Warto podkreślić, że nieprzyjemne objawy powoduje zarówno spożycie czystej formy cukru (np. w owocach czy miodzie), jak również formy złożonej, w polaczeniu z innymi składnikami diety.
Gdzie w takim razie znajdziemy FODMAP?
Przede wszystkim będą one obecne w: miodzie, owocach, melasie, słodkich napojach, nasionach roślin strączkowych, przetworach mlecznych, pszenicy, jęczmieniu, słodzikach, gumach do żucia oraz wszelkich innych produktach, do których dodano syrop glukozowy, fruktozowy, glukozowo-fruktozowy lub inne postacie cukru.
Produkty z wysoką zawartością FODMAP, których należy unikać:
- Owoce: jabłka, śliwki, wiśnie, gruszki, brzoskwinie, morele, nektarynki, mango, arbuz, grejpfruty, winogrona, awokado, daktyle, jeżyny, porzeczki, owoce suszone, rodzynki, owoce z puszki w syropie, owoce kandyzowane
- Warzywa: fasola, groch, soczewica, soja, cebula, szalotka, czosnek, kapusta, brokuły, karczochy, kalafior, kukurydza, groszek, szparagi, rośliny strączkowe, groszek cukrowy, buraki, kapusta, seler, por
- Nabiał: sery miękkie, serek wiejski, ser topiony, mleka zwierzęce, śmietana, jogurt, maślanka, lody, produkty sojowe, mleczko kokosowe, pudding, margaryna
- Mięso i ryby: mięsa/ryby marynowane i podawane w słodkich sosach
- Produkty zbożowe: wyroby z pszenicy, jęczmienia oraz żyta,
- Inne: słodziki, ksylitol, sorbitol, fruktoza i syrop fruktozowy, syrop z agawy, gumy do żucia, piwo, wino (więcej niż 1 jednostka), rum, napoje bezcukrowe, miód
Jak powinno wyglądać wprowadzenie diety (według Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej):
- I etap – ograniczenie produktów zawierających FODMAP
Etap pierwszy powinien trwać 2-6 tygodni, polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów o wysokiej zawartości FODMAP, a zastąpieniu ich produktami o niskiej zawartości FODMAP np. jeśli jesz na śniadanie tosty pszenne z miodem, możesz zamienić je na tosty orkiszowe z dżemem.
- II etap – ponowne wprowadzenie produktów zawierających FODMAP
Etap drugi trwa od 8-12 tygodni, polega na stopniowym włączaniu produktów bogatych w FODMAP (najlepiej włączać 1 produkt co 3 dni – monitorować objawy, zapisując w dzienniczku swoje samopoczucie, dobrze jest również zapisywać jednocześnie poziom swojego stresu).
- III etap – personalizacja diety
Celem tego etapu jest stworzenie indywidualnej diety, która będzie mogła być stosowana przez dłuższy czas z jak najmniejszą ilością ograniczeń. W tym celu wprowadza się do diety wszystkie produkty, które zostały wcześniej zidentyfikowane jako te, które nie powodują dolegliwości. Produkty, które powodowały dolegliwości można próbować włączać ponownie w niewielkich ilościach, aby sprawdzić, czy tolerancja na te produkty czasem się nie zmieniła.
Źródło:
- https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-fodmap-zasady-i-zastosowanie/
- Magge S, Lembo A. Low-FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome. Gastroenterol Hepatol (N Y). 2012;8(11):739-745.
