Poliole w diecie a zespół jelita nadwrażliwego (IBS)
Poliole, znane również jako alkohole cukrowe, stanowią grupę niskokalorycznych związków chemicznych wykorzystywanych powszechnie jako substytuty cukru. Znaleźć je można w produktach spożywczych o obniżonej kaloryczności, także w tzw. słodzikach. Substancje te, w tym m.in. sorbitol, mannitol, erytrytol, ksylitol czy izomalt, naturalnie występują w owocach i warzywach. Jednak znaczna ich część trafia do organizmu człowieka także w żywności przetworzonej. W kontekście dietoterapii zespołu jelita nadwrażliwego (IBS), poliole klasyfikowane są jako składnik grupy FODMAP – fermentujących, słabo wchłanianych węglowodanów krótkołańcuchowych.
Wchłanianie polioli – jak to działa?
Zgodnie z przeglądem systematycznym autorstwa Lenhart i Chey (2017), absorpcja polioli w jelicie cienkim zachodzi w sposób bierny (dyfuzja pasywna) i jest często niepełna. Dzieje się tak szczególnie w przypadku większych cząsteczek, takich jak sorbitol czy mannitol. W efekcie znaczna ich część dociera do jelita grubego, gdzie ulega fermentacji przez mikrobiotę jelitową. Prowadzi to do powstawania gazów (wodoru, metanu, dwutlenku węgla) oraz krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, co sprzyja wzrostowi ciśnienia osmotycznego w świetle jelita i może wywoływać objawy takie jak wzdęcia, bóle brzucha, uczucie pełności oraz biegunki.
Wrażliwość osób z IBS na alkohole cukrowe
U osób z IBS występuje zwiększona wrażliwość trzewna oraz zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. To sprawia, że są one bardziej podatne na objawy wywoływane przez poliole, nawet w niewielkich dawkach. Co interesujące, niektóre badania wykazały, że u pacjentów z IBS absorpcja polioli może być paradoksalnie większa niż u osób zdrowych, co może wynikać z opóźnionej motoryki jelitowej lub zmian w przepuszczalności bariery jelitowej.
Podsumowując, choć poliole są substancjami o potencjale metabolicznym i dietetycznym, ich spożycie powinno być uważnie monitorowane, szczególnie wśród pacjentów z IBS. Ich wpływ na fizjologię przewodu pokarmowego jest bowiem złożony, a tolerancja indywidualna może się znacznie różnić u poszczególnych osób.
Źródło
Lenhart A, Chey WD. A Systematic Review of the Effects of Polyols on Gastrointestinal Health and Irritable Bowel Syndrome. Adv Nutr. 2017;8(4):587–596. https://doi.org/10.3945/an.117.015560
